O συγγραφή είναι
μια από τις ανθρώπινες δραστηριότητες που κινητοποιούνται από την έλλειψη , από
την απώλεια, από την απουσία. Δεν θα γράφαμε αν δεν υποφέραμε απο τα πένθη μας
για την απώλεια. Όπως και δεν θα ζωγραφίζαμε, δεν θα σμιλεύαμε την πέτρα και το
μάρμαρο.
Απώλεια χρόνου, απώλεια
αγαπημένων οικείων προσώπων, απώλεια πατρίδας, υγείας. Ο άνθρωπος μπαίνει στο
πένθος για την απώλεια, από την αρχή της
ζωής του. Από την στιγμή που μετά από εννέα μήνες που ζει και μεγαλώνει στη
μήτρα της μητέρας του , ξαφνικά μέσα σε μια στιγμή πρέπει να χάσει τη γαλήνη,
τον ενδομήτριο παράδεισο, το ‘’είμαι εδώ εγώ για σένα μωρό μου και τίποτα και
κανείς δεν μπορεί να σε βλάψει ‘’ και να βγει έξω από την μήτρα , στο μέχρι
τότε ανίκειο και ξένο κόσμο.
Kαι όπως με τη μήτρα αργότερα στη ζωή μας, θα μπορούμε να επαναλάβουμε
την σφοδρότητα της ματαίωσης, της απώλειας χάνοντας μια πατρίδα, χάνοντας έναν
αγαπημένο τόπο σπουδών , χάνοντας έναν άνθρωπο, χάνοντας μια συνθήκη υγείας,
ειρήνης, εργασίας, μέχρι την τελική απώλεια της ίδιας της ζωής μας.
Τρία βασικά πένθη έχει ο
άνθρωπος. Το πένθος της θνητότητας του. Ο άνθρωπος είναι το μόνο πλάσμα της
φύσης που κάθε μέρα ξέρει πως είναι θνητός, κάποια στιγμή θα πεθάνει. Το πένθος
που του φέρνει η συνειδητοποίηση πως δεν είναι παντοδύναμος.Πως υπάρχουν πολλά
στη ζωή που δεν μπορεί να τα κερδίσει όσο κι αν αγωνιστεί. Το πένθος της
διαφορετικότητας του. Πολύ θα θέλαμε να είναι όλοι ίδιοι με μας. Όμως δεν είναι
. Ο καθένας είναι διαφορετικός . Στο μητρικό όμως τόπο είμαστε αθάνατοι,
παντοδύναμοι και μοναδικοί. Γι΄αυτό και η απώλεια του μητρικού τόπου είναι η
μέγιστη απώλεια.
Αποτελεί η απώλεια ένα τραύμα;
Ένα ψυχικό τραύμα; Κάθε βίαιη αλλαγή στην ζωή μας αναζωπυρώνει ασυνείδητα την
νοσταλγία της πρώτης πρώτης απώλειας που είναι ο εξωρισμός μας από τον μητρικό
τόπο. Ο κόσμος μεταμορφώνεται για κάποιο διάστημε σε ένα κόσμο άγνωστο, ξένο
και επικύνδινο. Αρχίζουμε τότε να νοσταλγούμε αυτό που χάσαμε. Και όπως η ίδια
λέξη νοσταγία προστάζει από τα συνθετικά της νόστος-άλγος ( πόνος) αρχίζουμε να
πονάμε ψυχικά.
Τα διηγήματα μου περιγράφουν
απώλειες. Όχι μόνο σ΄αυτή τη τελευταία συλλογή αλλά και στο Τράνζιτ και στην
νουβέλλα Ιώδιο. Η απώλεια πάντα με κινητοποιούσε. Με έκανε να μπορώ να γράψω όσα δεν θα μπορούσα αν δεν ήταν ορατές
γύρω μου και μέσα μου οι ματαιώσεις και οι απουσίες. . Η νοσταλγία, η ένταση
που τα συναισθήματα φέρνουν είναι μια συνθήκη που σε πλουτίζει , σε κάνει
δημιουργικό. Η τέχνη σε κάθε της μορφή είναι μια υγιειής αντίδραση στα πένθη.
Πράγματα που δυστυχώς αγνοούμε αφού δεν
μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα μας ,τα αγνούμε και άρα δεν
μαθαίνουμε απ΄αυτά. Αντίθετα από μικρά παιδιά, μας μαθαίνουμε να δαμάζουμε τα
συναισθήματα, να τα θάβουμε,να τα κρύβουμε κάτω από το χαλάκι, να σιωπούμε. Μετατρεπόμαστε
τότε σε σιωπηλούς μάρτυρες ενός δράματος που μας αφορά και μας συμπεριλαμβάνει.
Όμως δαμάζονται τα κύματα; Δεν δαμάζονται. Μόνο να μάθεις να ταξιδεύεις με τα
κύματα μπορείς , όχι όμως να τα δαμάσεις. Αν προσπαθήσεις να τα δαμάσεις και μάταιο
θα αποδειχθεί και ανθυιγεινό.
Η συγγραφή είναι για μένα τρόπος
απελευθέρωσης. Ένας τρόπος να ενωθώ με όλους τους άλλους ανθρώπους που και
αυτοί όπως κι εγώ πενθούν τις δικές τους απώλειες, τις δικές τους μαατιώσεις,
ελλείψεις. Μέσα από την λογοτεχνία, τη ποίηση, δεν μένει κανείς μόνος του
σ΄αυτή την ιστορία. Μια πανανθρώπινη πατρίδα όπου το πένθος του ενός ενώνεται
με το πένθος του άλλου έτσι που να διευκολυνθεί η επεξεργασία του και να
επιτευχθεί η διαχείρηση του.
Η ποίηση , η πεζογραφία όπως
έλεγε και ο Paul Celan είναι πάνω απ΄ολα μια υπόθεση κοινωνική.
