Πέμπτη 11 Οκτωβρίου 2012

Ο ρατσισμός δεν είναι ένας και δεν είναι ενιαίος




     Καθημερινά συμβαίνουν καταστάσεις , που  θα πρέπει να μας κάνουν να πιστέψουμε πως ο ρατσισμός είναι πολύ βαθύτερα καλωδιωμένος στην σκέψη μας άπ΄ ότι πιστεύουμε ή φανταζόμαστε. Προσπερνάμε μορφές ρατσισμού βιαστικά και σιωπηλά , απλά και μόνο γιατί δεν μας στοχεύουν. Πολλές φορές αυτοί που υποφέρουν δεν έχουν διαβεί τα σύνορα της χώρας και ίσως αυτός να είναι ο λόγος που το μαρτύριο τους ελάχιστα μας συγκινεί. Τα περίφημα αντιρατσιστικά μας αντανακλαστικά , δεν δείχνουν ν΄αντιδρούν  στις απλές καθημερινές καταστάσεις κοινωνικού ρατσισμού που εξελίσσονται δίπλα μας και ας μας έχουν συνοδέψει σε τόσες και τόσες αντιρατσιστικές διαδηλώσεις.
     Προχθές βρέθηκα μπροστά  στο παρακάτω περιστατικό. Μια μεσήλικη κυρία προσπαθούσε να περάσει την διάβαση .  Περπατούσε πολύ αργά και καθυστερούσε .  Ο ταξιτζής που  αδημονούσε περιμένοντας να ανάψει το φανάρι , εξεράγει κατέβασε το παράθυρο, την έλουσε μ΄ ένα βαρύ υβρεολόγιο. Η κυρία τα έχασε, της έπεσε η τσάντα. Ο ταξιτζής πάτησε γκάζι, της πάτησε την τσάντα και εξαφανίστηκε. Η κυρία ήταν ευτραφής , ιδιαίτερα κοντή, νομίζω και αυτός ήταν ο λόγος που δεν μπορούσε να περπατήσει τόσο γρήγορα, και  τα χαραχτηριστικά της δεν είχαν τίποτα το ελκυστικό σύμφωνα με τις επιταγές του σταρ σύστεμ .Είχε δηλαδή ότι έπρεπε να έχει για να επιβεβαιώσει εν αγνοία της φυσικά, την αβυσσαλέα δίψα του υπερχειλίζοντα ναρκισσισμού της  εποχής μας .
     Παρόμοια περιστατικά είναι διαδεδομένα και όχι μόνο στην Αθήνα. Στέκουν ανάμεσα μας , σαν τρανταχτές αποδείξεις του καλπάζοντα κοινωνικού ρατσισμού που ανθεί ολόγυρα.
     Ο ρατσισμός δεν είναι ένας και δεν είναι ενιαίος. Υπάρχουν όμως ορισμένα δομικά χαραχτηριστικά κοινά σε όλους τους ρατσισμούς . Και αυτά κυρίως είναι τα αρνητικά μας στερεότυπα, δηλαδή οι προκαταλήψεις μας.  Εμείς οι άνθρωποι παραδομένοι καθώς είμαστε στην ηγεμονία του κανονικού , όταν για παράδειγμα αναφερόμαστε στον συνάνθρωπο μας με ειδικές ανάγκες ή στον μετανάστη, στον πρόσφυγα, στον μαύρο , στον ομοφυλόφιλο , έχουμε την τάση να τον κοιτάμε μέσα από μια εικόνα ελλειματικότητας. Όχι σαν να είναι απλά διαφορετικός, αλλά να είναι και κατώτερος. Εξώκοσμος , άλλος.
     Έχουμε την τάση να νομίζουμε ότι οι συνάνθρωποι μας με ειδικές ανάγκες είναι ανυπεράσπιστα παιδιά που θα πρέπει είτε να τα αγνοήσουμε, είτε να τα δαιμονοποιήσουμε, είτε να τα προστατεύσουμε.  Έτσι επιλέγουμε άλλοτε να τα λυπηθούμε, άλλοτε να τα απαξιώσουμε, άλλοτε   να τα λησμονήσουμε σαν να μην υπάρχουν και άλλοτε  ακόμα και να τ΄αρνηθούμε για να μην μας χαλούν την εικόνα μας. Νομίζουμε ότι αρνούμενοι τον  αδυναμότερο , τον διαφορετκό, τον παρεκλείνοντα από το κανονικό  ,  απομακρύνουμε από τον ορίζοντα μας και ξεμπερδεύουμε από τα γεράματα, την φθορά , την έλλειψη.  Αδειάζουμε πάνω του, ότιδήποτε έχει μείνει μέσα μας ατακτοποίητο . Προβάλουμε πάνω του τα προσωπικά μας μισά και ατάκτως ερριμένα. Νομίζουμε ότι είναι ένας τρόπος να ησυχάσουμε τον εαυτό μας, λέγονατς του '' Ο άλλος είναι έτσι , ενώ εγώ είμαι πλήρης , αψεγάδιαστος κλπ.''  Απατηλή διαβεβαίωση. Άλλη μια ψευδαίσθηση, στον κόσμο του φασισμού της εικόνας. Για το πως επιβάλεται αυτός ο φασισμός, αρκεί να ανοίξουμε την τηλεόραση και να κοιτάξουμε ή καλύτερα να μυρίσουμε την μοντελίλα που αναδύεται σε όλο το μεγαλείο της. Και σε περίπτωση που είναι βουλομένη η μύτη μας και δεν ανταποκρύνεται καλά, ας κοιτάξουμε το βλέμα των παιδιών μας και ας διαπιστώσουμε μέσα τους , την βαναυσότητα αυτών των στερεοτύπων.
     Στην ίδια βάση άλλων αρνητικών στερεοτύπων βασίζεται και ο φυλετικός ρατσισμός . Ο αναπληρωτής καθηγητής Νίκος Δεμερτζής σε επιστημονικό του άρθρο  αναφέρει :   '' Ο ρατσιστής δεν δέχεται να υποβάλει σε κριτική συζήτηση τις προκαταλήψεις του, δεν είναι απλά δύσπιστος στο ένα ή στο άλλο επιχείρημα. Απορρίπτει, είναι κλειστός στην ίδια την χρήση του λόγου. Αυτό συμβαίνει γιατί δίπλα στις υπαρκτές διαφορές προσαρτά ορισμένες φαντασιακές διαφορές, έτσι ώστε οι πρώτες να αποτελούν άλλοθι για τις δεύτερες. ΄΄.
     Στις μέρες που ζούμε , μέρες με έντονη ανασφάλεια  ο καθένας μας προσπαθεί να κρατηθει από ότι πιο θετικό κουβαλά μέσα του, εκεί να βρει δεσμό και νόημα για να δώσει τον προσωπικό του αγώνα. Tα ίδια όμως περιβάλλοντα , αυτά της ανασφάλειας σε κάποιους άλλους ξυπνούν και αυξάνουν τις ρατσιστικές συμπεριφορές σε βάρος των πιο αδύνατων και ξεσπούν  εκεί το άγχος και το φθόνο τους.
     Θυμάμαι τα λόγια του φετινού παραολυμπιονίκη Oscar Pistorius, όταν λίγο μετά την παραλαβή του μεταλίου του είπε '' όταν ήμουν μικρός θυμάμαι  την μητέρα μου να  λέει  στον αδερφό μου και σε μένα κάθε πρωί Charles βάλε τα παπούτσια σου, Oscar βάλε τα πρόσθετα πόδια σου ''. Τι περιέχουν αυτά τα λόγια άραγε για να τα θυμάται ο παραολυμπιονίκης τόσο δυνατά;  Περιέχουν ένα βλέμμα. Το βλέμμα της προάσπισης του ίσου δικαιώματος στην δυνατότητα.
      Τα δυνατά μας  λοιπόν για να μπορέσουμε να καταργήσουμε διαχωρισμούς και ταμπέλες. Τα δυνατά μας για να εξασφαλίσουμε τις συνθήκες που θα μας κάνουν να αποκτήσουμε το βλέμμα του σεβασμού της αποδοχής και της αναγνώρισης του ίσου δικαιώματος . Οι συνθήκες αυτές χτίζονται  στα σχολειά και στα σπίτια μας, εκεί δηλαδή που χτίζονται όλες οι δυνατότητες. Είναι όμως μονόδρομος ιδιαίτερα σήμερα που τα εθνικιστικά στερεόπτυπα απειλούν να χτίσουν φυλακές . Γίνεται  να υπάρξει  κουλτούρα, δημιουργία, πολιτισμός χωρίς να καταφέρουμε να αφουγκραστούμε  τον ''άλλο'', τον ''διαφορετικό΄΄;  Υπάρχει πουθενά πιο αληθινά να κοιτάξουμε τον εαυτό μας, εκτός από το βλέμμα του άλλου ; Τελικά αυτό το βλέμμα , δεν αφορά κανέναν άλλο περισσότερο από τον ίδιο τον πολιτισμό μας.

Ψηφιακό έργο Jnk artworks
https://www.facebook.com/jnk2007


   

     

7 σχόλια:

  1. Ο ρατσισμός μας στοχεύει όλους γιατί όλοι κρατάμε το βέλος. Η κυρία, στην ιστορία σου, πιθανότατα, έχει κι εκείνη ένα βέλος κι ένα άλλο στόχο.
    Οι "δυσμορφίες" που βλέπουμε στον απέναντι, είναι ένα παιδαριώδες πρόσχημα, που χρησιμοποιούμε καθώς θέλουμε να συγκαλύψουμε αυτό που προβάλλουμε επάνω του. Τη γενεσιουργό αιτία, μια θάλασσα, καταδική μας, με αγωνίες. Και μια τόσο ενδιαφέρουσα πρόκληση να βουτήξουμε σ΄αυτή και να κολυμπήσουμε πάει χαμένη...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ο ρατσισμός, αν ήθελε ειδωθεί με θετική ετυμολογική προσέγγιση, προϋποθέτει σαφή, πλήρη γνώση και αποδοχή των ποιοτικών χαρακτηριστικών της "φυλής" (race), είτε αυτά φέρουν θετικό είτε αρνητικό πρόσημο. Μία τέτοια γνώση, ωστόσο, είναι αδύνατη χωρίς την ειλικρινή συγκριτική θεώρηση του διαφορετικού, ενώ η αποδοχή του αντικειμενικού πορίσματος, όταν αυτό ενέχει και διαπίστωση των ελλειμάτων, προσκρούει σε άλυτα συμπλέγματα. Από το σημείο αυτό η έννοια του ρατσισμού συνδέεται άρρηκτα με την νοσηρή υποκουλτούρα, συμβάλλει δε τα μέγιστα στην ενίσχυση και τη διατήρησή της. Από το φόβο του αντικατοπτρισμού, φροντίζουμε ώστε το βλέμμα του άλλου, να το αναζητούμε σπανίως. Ο καθρέπτης του μπάνιου μας, πιο φιλικός προς το χρήστη, δείχνει αυτό που του ζητούμε και καλύπτει τις ατέλειες. Αυτός ο καθρέπτης είναι μαγικός και, κυρίως, μουγκός, αφού και αυτός, όπως και όλοι οι άλλοι, έχει πάψει να μιλάει από την εποχή της Χιονάτης.
    Καλημέρα,
    Γιούλη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Δυστυχώς δεν θα προλάβουμε πολλά πραγματα να αναγνωρίσουμε. Η ραγδαία αύξηση της ΧΑ δεν μας αφήνει τα περιθώρια να κάνουμε εκείνη την εσωτερική στροφή που και παλαιότερα μας εξηγούσες πως χωρίς αυτή, την διαδικασία του αναστοχασμού δεν θα καταφέρουμε και πολλά. Δεν προλαβαίνουμε η ωρίμανση είναι διαδικασία που θέλει χρόνο και δεν έχουμε. Εδώ μπροστά μας έχουμε το χώμα που πατάμε και εχουμε ήδη αρχίσει να ξεσκίζουμε σαν λιμασμένα αγρίμια τις σάρκες μας. υχή βαθειά, όποιος έχει, κουράγιο και μακροβούτι. Είνι πολύ αργά πια.
    Μιχάλης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Φίλε Μιχάλη, ψυχές βαθειές και ψύχραιμες φωνές εξακολουθούν και λείπουν και φταίμε πολύ οι δημοσιογράφοι...
    Ξένια

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Πολλά πάρα πολλά ειπώθηκαν αυτές τις μέρες για τον ρατσισμό. ξαφνικά γέμισε όλη η Ελλάδα αντιρατσιστές . Να σου πω ένα μεγάλο μπράβο γιατί μέσα στα γραπτά σου όλα και σε αυτό ιδιαίτερα πολύ, ακούγεται μια φωνή ψύχραιμη που φωτίζει δρόμους και ανοίγει δρόμους σκέψεις. Γνωστ΄σε μένα γιατί σε ξέρω και είχα την μεγάλη τύχη να μάθω από σένα το ''προσφέρειν''. Επειδή δεν θέλεις τέτοια, και το γνωρίζω, προχωρώ σε μια επισήμανση. Αδύνατον να συνειδητοποιήσουμε πόσο ρατσιστές είναι οι ίδιοι οι ΄΄διαφορετικοί '' με τους διαφορετικούς. Φυσικά όχι όλοι. Αλλά όλοι οι πικραμένοι από αυτοί την ζωή είναι πολύ σκληροί και πολύ πιο τοξικοί ακόμα και από μας τους φυλακισμένους των στερεοτύπων. Το βλέμμα , αυτό το βλέμμα της μάνας του Πιστόριους δεν είναι πάντα εκεί. Το γνωρίζουμε όλοι. Κι αν το βλέμμα δεν είναι εκεί, δεν παίρνεις. Και αν δεν πάρεις δεν δίνεις. Προβολή εμείς , προβολή και ακόμα χειρότεη από απέναντι. Το φαινόμενο της ΧΑ έχει πολλά να μας άθει ακόμα.....εκεί να δεις πόσοι έχουν εναποθέσει ελπίδες.
    Καληνύχτα καλή σου συνέχεια καλή μας δύναμη
    Νίκος Καρλαύτης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Aφοπλιστικό αυτό το βλέμμα, μπράβο σου!

    Ελπίζω να το διαβάσουν πολλοί (Ελληνάρες και μη).

    meli

    ΑπάντησηΔιαγραφή