Η απορία

   
      Νομίζω πως οι περισσότεροι έχουμε  χρησιμοποιήσει την φράση '' αυτός είναι αυτοδημιούργητος''. Χαραχτηρίζουμε έτσι και θαυμάζουμε κάποιον που μοναχός του ξεχώρισε και δημιούργισε ατομικά. Πέτυχε στόχους, κατορθώματα που συνήθως με το δικό του πέρασμα σβήνουν ή θαμπώνουν και αυτά. Άλλοτε πάλι αυτή η φράση  συνοδεύεται με  τα σπαραξικάρδια λόγια των γονιών '' εσύ να μην μας μοιάσεις'' .  Και είναι αυτή μια ευχή  , μια προτροπή προς ένα δύσκολο ατομικό κατόρθωμα . Περισσότερο εκφράζει μια  επιθυμία να διακοπεί κάτι  ακαθόριστο που συνεχίζει χωρίς να θέλουμε να συνεχίζει,  παρά την επιθυμία να εκπληρώσει το παιδί απραγματοποίητους στόχους των γονιών, κάτι που το συναντάμε σαν παγκόσμια σταθερά σε όλες σχεδόν τις ενδοοικογενειακές σχέσεις.
Μια επιθυμία για ασυνέχεια. Ένα από τα παράδοξα μας.
     Από τα παράδοξα μας και η ασυνέχεια που θελήσαμε να επιβάλουμε στην γλώσσα μας με τον περιορισμό της διδασκαλίας των αρχαίων. Έτσι τώρα πετύχαμε για να διαβάσουμε  την φόνισσα του Παπαδιαμάντη , να χρησιμοποιούμε λεξικό.
     Από τα παράδοξα μας και η αρχιτεκτονική μας. Χτίζουμε πόλεις απροσδιόριστες και ευάλωτες ,  που να μην μπορούν να αντέχουν στο πέρασμα του χρόνου. Τι κι αν έχουμε όλη αυτή την πλούσια αρχιτεκτονική παράδοση. Στην ασυνέχεια που μας γοητεύει , αυτή δεν έχει θέση.
     Και άλλα θα μπορούσα να προσθέσω σε αυτή την ασυνέχεια που μας κερδίζει νου και καρδιά. Δεν φαίνεται να πειθόμεθα  και πολύ '' τοις κείνων ρήμασι ''.
     Γιατί όμως ; Γιατί επιλέγουμε αυτή την ασυνέχεια ; Γιατί δείχνουμε σαν κάτι να θέλουμε να ξεχάσουμε με το να γίνουμε άλλοι από αυτό που είμαστε ; Γιατί έχουμε την διάσπαση σε πρώτο πλάνο μέσα μας ;
     Σαν να μην έχουμε κατορθώσει να απαντήσουμε σε ερωτήματα όπως,  '' εμείς ποιοι είμαστε , από που ερχόμαστε και ποιοι τελικά θέλουμε να είμαστε '' Αυτό το εμείς , είναι μια λέξη  πολύ δυνατή. Αν σκεφθεί κανείς πως απ΄ αυτό το εμείς προκύπτουν αξίες και ιδανικά , δηλαδή κίνητρα και σκοποί.  Έχει μια πορεία, μια διαδικασία να δεις την ζωή από το εμείς.
Η συγκρότηση έχει γράψει  ο Καστοριάδης '' ενός τρόπου που η κοινωνία αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως κοινότητα, δεν είναι κάτι που χαρίζεται αλλά κάτι που δημιουργείται.''
Αυτό το εμείς παράγει πολιτισμό. Γιατί ο πολιτισμός είναι συλλογικό κατόρθωμα.
     Πολιτισμός δηλαδή ο τρόπος που ντυνόμαστε, που μαγειρεύουμε, που χτίζουμε τα σπίτια μας, που ερωτευόμαστε, που τραγουδάμε. Η γλώσσα που μιλάμε. Ο πολιτισμός , ο τρόπος που ιεραρχούμε την καθημερινή μας ζωή. Αλλά ένας τρόπος ιεραρχημένος από τις ανάγκες μας. Πάντα εμείς οι άνθρωποι ό,τι κάνουμε, το κάνουμε για να καλύψουμε κάποιες ανάγκες μας.
     Γιατί  δυσκολευόμαστε να υπηρετήσουμε αυτό το ''εμείς'' ; Όχι πάντως γιατί έλειψαν εκείνοι που αγάπησαν αυτόν τον τόπο και του πρόσφεραν την ικμάδα τους.
Σαν κάποια ατάκτως ερριμένα κομμάτια του παρελθόντος να γίνονται αλυσίδες στα ποδάρια μας και να μας σκλαβώνουν , να δένουν τα φτερά μας.
Ποια είναι εκείνα τα φαντάσματα από το παρελθόν που εξακολουθούν να μας δεσμεύουν ; Τι είναι αυτό που μας εμποδίζει να θρηνήσουμε τα πάθη και τα λάθη μας ως κοινωνία , για να μπορέσουμε να επαναπροσδιορίσουμε την θέση μας στην ιστορία και στον πολιτισμό και να προχωρήσουμε;
     Δεν χώρεσα στην σκέψη μου ποτέ την ηθικοποίηση αυτής της κρίσης. Δεν θα της πούμε και ευχαριστώ , έτσι που τόσους από μας , έριξε κάτω . Μια κρίση που μας κρατά ομήρους μιας μοίρας που άλλοι προς το παρόν διαλέγουν για μας. Όμως μια γενική κρίση, όταν φθάνει στο δικό μας γεωγραφικό μήκος και πλάτος , για να ξεπεραστεί απαιτεί τον δικό μας τρόπο λύσης. Ένα τρόπο που οδηγεί από το εγώ στο εμείς. Γιατί είναι τόσο δύσκολο να κοιτάξουμε από  το εμείς ;
     Απορία. Μια μικρή λέξη με πολυσημία και παντοδυναμία.
Απορία ως αμηχανία όλων μας για το που πάμε. Απορία ως έλλειψη πόρων . Ως φτώχια που άρχισε να μας πνίγει πια. Όχι μονάχα αυτή που μας στερεί το ψωμίι στο τραπέζι , αλλά η άλλη , η βαθύτερη ,η εσωτερική αυτή φτώχεια που κάνει σήμερα τους νέους μας περιπλανώμενους χωρίς να ξέρουν που θέλουν να πάνε, ούτε πως να πάνε , αρκεί να πάνε. Εδώ να εστιάσουμε παρακαλω γιατί είναι καθρέφτες μας καλοί , αυτοί οι νέοι μας.
     Απορία τέλος σαν την έννοια που προσκαλεί την διερεύνηση της λύσης. Άλλωστε σ΄αυτή μας οδηγεί και μια ακαθόριστη νοσταλγία , που νομίζω πως όλοι , λίγο πολύ νιώθουμε.
Σαν αυτή που ο Nazim Hikmet περιγράφει :
   '' Σ΄όλο το ταξίδι η νοσταλγία δε μ΄άφησε
    Κι απ΄το ταξίδι όλο μόνο η νοσταλγία μου έμεινε ''
     Νόστος , η επιστροφή στην πατρίδα, άλγος ο πόνος. Τα δρομάκια ίσως για να απαντηθεί η απορία.
   
    Ζωγραφική Θεόφιλος Κατσιπάνος
http://www.katsipanos.gr